کنوانسیون CRM که به معنای «کنوانسیون قرارداد حمل بار جادهای» است، یک توافق بینالمللی است که در سال ۱۹۵۶ در ژنو به تصویب رسید. هدف این کنوانسیون تنظیم مقررات حملونقل بینالمللی جادهای کالا بین کشورهای عضو است. این توافقنامه شرایطی مانند مسئولیت شرکتهای حملونقل، اسناد لازم، چگونگی رسیدگی به خسارات وارده به کالا و شیوههای حل اختلاف را تعیین میکند. کشورهای عضو این کنوانسیون باید قوانین ملی خود را با مفاد آن هماهنگ کنند. CRM در حملونقل جادهای بینالمللی نقش کلیدی دارد و باعث یکپارچگی و استانداردسازی قوانین حملونقل میشود. اجرای درست این کنوانسیون منجر به امنیت بیشتر کالاها، کاهش اختلافات حقوقی و بهبود روابط تجاری بین کشورها خواهد شد.
چه کشورهایی عضو کنوانسیون سی آر ام هستند؟
تا امروز بیش از ۵۰ کشور جهان عضو کنوانسیون CRM شدهاند که بیشتر آنها کشورهای اروپایی، آسیای مرکزی و برخی کشورهای خاورمیانه هستند. ایران نیز یکی از اعضای این کنوانسیون است و حملونقل بینالمللی جادهای کالا از مبدا یا به مقصد ایران طبق این مقررات انجام میشود. کشورهای عضو موظف هستند اسناد حمل بینالمللی مانند بارنامه CRM را بپذیرند و براساس قوانین این کنوانسیون مسئولیتها را بررسی کنند. عضویت گسترده کشورها در این کنوانسیون باعث شده است تا فعالیت شرکتهای حملونقل بینالمللی با اطمینان بیشتری انجام شود و فرآیندهای حقوقی نیز از یک استاندارد جهانی تبعیت کند.
بارنامه CRM چیست و چه کاربردی دارد؟
بارنامه CRM یکی از اسناد کلیدی در حملونقل بینالمللی جادهای است که براساس مفاد کنوانسیون CRM صادر میشود. این سند شامل اطلاعاتی از قبیل نام و آدرس فرستنده، گیرنده، مشخصات کالا، مسیر حمل، تاریخ تحویل و سایر جزئیات مرتبط با بار است. بارنامه CRM توسط شرکت حملونقل صادر شده و دارای نسخههای مختلف برای راننده، گیرنده و صادرکننده است. وجود این بارنامه در گمرک و ایستهای مرزی ضروری است و بدون آن، حمل کالا به شکل بینالمللی ممکن نیست. همچنین، این سند مبنای بررسی مسئولیتها در صورت بروز خسارت یا تأخیر در تحویل بار قرار میگیرد و نقش مهمی در پیگیری حقوقی دارد.
تفاوت کنوانسیون CRM با سایر کنوانسیونهای حملونقل
CRM مختص حملونقل جادهای کالا است، در حالی که کنوانسیونهایی مانند CMR (برای ریلی)، Warsaw یا Montreal (برای هوایی) و Hamburg (برای دریایی) هریک حوزه خاصی از حملونقل را پوشش میدهند. تفاوت CRM در این است که بهطور خاص مسئولیتهای حملکننده در جاده، شرایط تحویل کالا و الزامات اسناد حمل را برای حملونقل جادهای بینالمللی تعیین میکند. در مقایسه با سایر کنوانسیونها، CRM در کشورهای همسایه با مرزهای زمینی مشترک کاربرد بیشتری دارد. این تفاوتها باعث شدهاند شرکتهای حملونقل متناسب با مسیر و نوع کالا، از کنوانسیون مناسب استفاده کنند تا در صورت بروز اختلاف، حقوق و تعهدات مشخصی داشته باشند.
مزایای اجرای کنوانسیون CRM برای شرکتهای حملونقل
اجرای کنوانسیون CRM باعث ایجاد چارچوب قانونی مشخص برای شرکتهای حملونقل بینالمللی میشود. این چارچوب مزایایی مانند کاهش اختلافات حقوقی، تسهیل فرآیندهای گمرکی، بهبود همکاری بین کشورها و افزایش امنیت کالاها را به همراه دارد. همچنین، شرکتها با استناد به این کنوانسیون میتوانند بهتر از حقوق خود در برابر خسارات یا تأخیرها دفاع کنند. این توافقنامه همچنین امکان استفاده از یک فرم استاندارد بارنامه را فراهم میکند که در تمامی کشورهای عضو پذیرفته شده است. در نتیجه، فرآیند حملونقل سادهتر، شفافتر و با ریسک کمتر انجام میگیرد. CRM بهنوعی سپر حقوقی برای شرکتهای حملونقل در تجارت بینالمللی است.
مسئولیتهای حملکننده در کنوانسیون CRM
طبق کنوانسیون CRM، حملکننده در قبال سلامت کالا از زمان تحویل تا زمان رسیدن به مقصد مسئول است. اگر در این مدت کالا دچار آسیب شود، مفقود گردد یا با تأخیر تحویل داده شود، حملکننده موظف به جبران خسارت خواهد بود؛ مگر اینکه بتواند اثبات کند علت خسارت خارج از کنترل او بوده است (مثل حوادث طبیعی یا تقصیر فرستنده). مسئولیتهای حملکننده شامل بارگیری صحیح، حفاظت از کالا، رعایت زمانبندی و نگهداری از مدارک حمل است. در صورت وقوع خسارت، مبلغ جبران معمولاً براساس وزن کالا محاسبه میشود. این مسئولیتها در بارنامه CRM درج شده و مبنای داوری بینالمللی قرار میگیرند.
در چه مواردی حملکننده از مسئولیت معاف است؟
کنوانسیون CRM شرایطی را برای معافیت حملکننده از مسئولیت پیشبینی کرده است. مهمترین موارد شامل قوه قهریه (مثل سیل یا زلزله)، خطای فرستنده یا گیرنده، نقص بستهبندی توسط فرستنده، یا ماهیت خاص کالاست که ممکن است باعث خرابی شود. برای بهرهمندی از این معافیت، حملکننده باید بتواند مدارک و مستندات لازم را ارائه دهد تا نشان دهد خسارت خارج از اختیار او بوده است. اگر ثابت شود که حادثه قابل پیشگیری نبوده یا مستقیماً ناشی از اقدامات دیگران است، مسئولیت از دوش شرکت حملونقل برداشته میشود. این بندها موجب تعادل حقوقی بین طرفین و کاهش ریسک شرکتهای حملونقل شده است.
حل اختلافات در چارچوب کنوانسیون CRM
در صورت بروز اختلاف بین فرستنده، گیرنده و شرکت حملونقل، کنوانسیون CRM راهکارهایی برای حلوفصل آن ارائه میدهد. این اختلافات معمولاً شامل تاخیر در تحویل، آسیب به کالا یا مفقودی میشود. براساس این کنوانسیون، دعاوی باید در دادگاه کشوری مطرح شود که یکی از طرفین در آن اقامت دارد یا حملونقل در آن کشور انجام شده است. همچنین، مقرراتی برای زمان طرح دعوا وجود دارد (معمولاً یک سال از تاریخ تحویل یا موعد تحویل). این چارچوب باعث کاهش سردرگمی حقوقی و افزایش اطمینان فعالان حوزه حملونقل شده است. شرکتها با اطلاع از این قواعد میتوانند اختلافات را سریعتر و کمهزینهتر پیگیری کنند.
مدت زمان نگهداری بارنامه CRM چقدر است؟
بارنامه CRM یک سند حقوقی و گمرکی مهم است که باید حداقل تا چند سال پس از پایان حملونقل نگهداری شود. در اغلب کشورها، این مدت بین ۳ تا ۵ سال تعیین شده است. دلیل این الزام، امکان طرح دعاوی و پیگیری حقوقی یا مالیاتی پس از پایان عملیات حمل است. شرکتهای حملونقل، گمرکها و صاحبان کالا باید بارنامه را در آرشیو خود نگهداری کنند. در صورت عدم ارائه بارنامه در زمان رسیدگی، ممکن است مسئولیت یا جریمههایی برای طرفین در نظر گرفته شود. اسکن دیجیتال و ذخیره نسخه الکترونیکی نیز به عنوان مدرک معتبر قابل استفاده است، بهشرط آنکه اصل سند نیز موجود باشد.
کنوانسیون CRM در ایران چگونه اجرا میشود؟
ایران به عنوان یکی از کشورهای عضو کنوانسیون CRM، قوانین ملی خود را با مفاد این توافقنامه تطبیق داده است. سازمان راهداری و حملونقل جادهای، مسئول نظارت بر اجرای صحیح این کنوانسیون در کشور است. شرکتهای حملونقل بینالمللی در ایران موظفاند از بارنامه استاندارد CRM استفاده کنند و مقررات مربوط به مسئولیت، بیمه و اسناد حمل را رعایت نمایند. همچنین، گمرک ایران بارنامه CRM را بهعنوان سند رسمی حمل میپذیرد. اجرای این کنوانسیون موجب شده که تجارت جادهای بین ایران و کشورهای همسایه با سرعت و امنیت بیشتری انجام گیرد و شرکتهای حملونقل ایرانی در سطح بینالمللی بهتر فعالیت کنند.
تاثیر کنوانسیون CRM بر تجارت بینالمللی
اجرای کنوانسیون CRM موجب شفافیت، اعتماد و سرعت در مبادلات تجاری بین کشورها شده است. با وجود یک چارچوب حقوقی مشخص، فعالان حوزه حملونقل و بازرگانی میتوانند با اطمینان بیشتری به حمل کالا از طریق جاده اقدام کنند. یکپارچگی قوانین و استفاده از بارنامه یکسان در کشورهای عضو، فرآیند ترخیص کالا را در مرزها سادهتر کرده است. این موضوع بهویژه در مناطق مرزی مانند آسیای مرکزی، خاورمیانه و اروپا اهمیت بیشتری دارد. همچنین، کنوانسیون CRM زمینهساز افزایش همکاریهای منطقهای، توسعه صادرات و کاهش موانع غیرتعرفهای برای تجارت شده و نقش مؤثری در رشد اقتصادی کشورها ایفا کرده است.
تفاوت بارنامه CRM با بارنامه داخلی
بارنامه CRM یک سند بینالمللی است که برای حملونقل کالا بین کشورهای عضو کنوانسیون استفاده میشود، در حالی که بارنامه داخلی تنها در حملونقل درونمرزی کاربرد دارد. بارنامه CRM شامل جزئیات دقیقتری از جمله کشور مبدا، مقصد، شماره کامیون، نام مرزها، و اطلاعات بیمه بینالمللی است. این بارنامه باید به زبان رسمی کشور مبدا یا یکی از زبانهای رسمی کنوانسیون (انگلیسی یا فرانسوی) تنظیم شود، در حالیکه بارنامه داخلی معمولاً تنها به زبان رسمی کشور صادرکننده نوشته میشود. همچنین، بارنامه CRM از اعتبار حقوقی بینالمللی برخوردار است و در صورت بروز اختلاف، مبنای داوری در کشورهای مختلف قرار میگیرد.
همچنین بخوانید:
