اولین گام در پیگیری اختلافات بین باربری و صاحب کالا، بررسی دقیق قرارداد حمل‌ونقل و بارنامه صادرشده است. بارنامه به‌عنوان یک سند رسمی، اطلاعات کلیدی مانند نوع کالا، وزن، مسیر حمل، مبلغ توافقی و مسئولیت‌های طرفین را مشخص می‌کند. اگر در تحویل کالا یا پرداخت‌ها اختلافی رخ دهد، مراجعه به مفاد بارنامه می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در اثبات حق داشته باشد. بسیاری از مشکلات از عدم دقت در این اسناد نشأت می‌گیرد. بنابراین، پیش از هر اقدام قانونی، لازم است نسخه‌های رسمی قرارداد و بارنامه توسط صاحب کالا یا مشاور حقوقی بررسی و تحلیل شوند تا مشخص شود تعهدات طرفین چه بوده و آیا تخلفی رخ داده است یا خیر.
در پیگیری اختلافات بین باربری و صاحب کالا، مستندات نقش حیاتی ایفا می‌کنند. هرگونه رسید، پیامک، ایمیل، گزارش تأخیر، قبض پرداخت، فاکتور خرید یا حتی عکس‌هایی که از کالای آسیب‌دیده تهیه شده‌اند، می‌توانند به‌عنوان مدرک در روند پیگیری قانونی مورد استفاده قرار گیرند. ثبت زمان دقیق تحویل کالا، محل تخلیه، وضعیت ظاهری بار و هرگونه مغایرت نیز اهمیت زیادی دارد. برای افزایش شانس موفقیت در دعاوی حقوقی، بهتر است کلیه مدارک به‌صورت منظم و طبقه‌بندی‌شده در اختیار وکیل یا مشاور حقوقی قرار گیرد تا بتواند با استناد به آن‌ها، شکایت مؤثری تنظیم کند.
پس از جمع‌آوری اسناد، مرحله بعد ارسال یک اخطار رسمی به شرکت باربری است. این اخطار که معمولاً از طریق اظهارنامه قضایی انجام می‌شود، به‌صورت قانونی و مکتوب موارد اختلاف، تقصیرات احتمالی باربری و خواسته‌های فرستنده را اعلام می‌کند. در بسیاری از موارد، ارسال اظهارنامه می‌تواند باعث حل اختلاف به‌صورت مسالمت‌آمیز و بدون ورود به دادگاه شود. این اقدام نشان‌دهنده جدیت طرف متضرر در پیگیری حقوق خود بوده و فرصت مناسبی به شرکت باربری برای پاسخگویی و جبران خسارت می‌دهد. همچنین، اظهارنامه می‌تواند در صورت ادامه اختلاف، به‌عنوان یکی از اسناد مؤثر در دادگاه ارائه شود.
اگر شرکت باربری عضو اتحادیه صنفی یا دارای مجوز از سازمان حمل‌ونقل جاده‌ای باشد، امکان طرح شکایت از طریق این نهادها وجود دارد. این روش معمولاً هزینه‌بر نیست و روند اداری سریع‌تری نسبت به دادگاه دارد. اتحادیه‌ها معمولاً در راستای حمایت از حقوق مشتریان و تنظیم روابط صنفی وارد عمل می‌شوند و می‌توانند به شرکت باربری برای جبران خسارت اخطار یا حتی مجازات صنفی صادر کنند. ارائه شکایت به این نهادها نیازمند مستندات کامل و شرح دقیق ماجراست. در بسیاری از موارد، شکایت به اتحادیه به توافق و حل اختلاف منتهی می‌شود و دیگر نیازی به پیگیری از طریق دادگاه نیست.
در مواردی که میزان خسارت کمتر از سقف تعیین‌شده قانونی باشد (مثلاً زیر ۲۰ میلیون تومان)، می‌توان اختلاف را از طریق شورای حل اختلاف پیگیری کرد. شورای حل اختلاف به‌عنوان نهادی برای رسیدگی سریع و کم‌هزینه به دعاوی کوچک فعالیت می‌کند. این شورا امکان صدور رأی، دعوت طرفین به سازش و ارجاع پرونده به دادگاه را دارد. طرح دعوا در شورای حل اختلاف با ارائه دادخواست، بارنامه، مدارک شناسایی و مستندات مرتبط انجام می‌شود. این روش برای صاحبان کالا که نمی‌خواهند هزینه‌های بالای دادگاه را پرداخت کنند، گزینه‌ای مناسب برای پیگیری اختلاف با شرکت باربری است.
اگر اختلاف به‌صورت جدی ادامه پیدا کند و توافقی حاصل نشود، اقدام رسمی از طریق دادگاه حقوقی ضرورت می‌یابد. در این مرحله باید دادخواستی تنظیم و در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شود. در دادخواست باید مشخصات طرفین، شرح ماجرا، مستندات، و خواسته‌های حقوقی از جمله جبران خسارت یا دریافت وجه درج شود. مراجعه به وکیل در این مرحله به‌شدت توصیه می‌شود، چرا که تنظیم اصولی دادخواست و ارائه صحیح مستندات می‌تواند شانس موفقیت را افزایش دهد. دادگاه با بررسی مدارک، اظهارات طرفین و کارشناسی‌های لازم، نسبت به صدور رأی نهایی اقدام خواهد کرد.
در بسیاری از دعاوی مربوط به باربری، دادگاه برای روشن شدن میزان خسارت وارده و نقش طرفین در وقوع آن، موضوع را به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می‌دهد. کارشناسی می‌تواند شامل بررسی مدارک، بازدید از کالا، ارزیابی فنی یا مالی و تهیه گزارش نهایی باشد. این گزارش نقش بسیار مهمی در رأی نهایی دادگاه دارد و در صورت اعتراض یکی از طرفین، امکان ارجاع به هیئت کارشناسی نیز وجود دارد. حضور فعال در فرایند کارشناسی و ارائه دقیق مدارک، می‌تواند به اثبات حق فرستنده کالا کمک کند و روند پیگیری را در مسیر مطلوبی قرار دهد.
در جلسه دادرسی، طرفین فرصت دارند ادعاهای خود را مطرح کنند و به اظهارات یکدیگر پاسخ دهند. باربری ممکن است ادعا کند که مسئولیتی در بروز خسارت نداشته یا کالا به‌درستی تحویل داده شده است. در این شرایط، صاحب کالا باید با استناد به مستندات، گزارش کارشناسی و شهادت شهود از حق خود دفاع کند. آمادگی برای این جلسه بسیار مهم است و عدم حضور یا ضعف در دفاع ممکن است منجر به رد دعوا شود. بهره‌گیری از وکیل مجرب در این مرحله به شما کمک می‌کند تا به شکلی مؤثر از حق خود دفاع کرده و روند رسیدگی را مدیریت کنید.
پس از صدور حکم به نفع فرستنده کالا، نوبت به مرحله اجرای حکم می‌رسد. اگر شرکت باربری از اجرای داوطلبانه حکم خودداری کند، می‌توان از طریق اجرای احکام دادگستری اقدام کرد. این فرایند ممکن است شامل توقیف حساب بانکی، ضبط اموال یا سایر روش‌های قانونی باشد. اجرای حکم مستلزم ارائه اصل رأی دادگاه و صدور اجرائیه است. در صورت تأخیر در اجرا، امکان مطالبه خسارت تأخیر نیز وجود دارد. پیگیری مؤثر در این مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که بدون اجرای حکم، تلاش‌های حقوقی قبلی بی‌نتیجه خواهند بود.
در برخی موارد، طرفین می‌توانند به‌جای مراجعه به دادگاه، از روش‌هایی مانند داوری یا میانجی‌گری استفاده کنند. داوری معمولاً بر اساس قرارداد یا توافق‌نامه صورت می‌گیرد و داور منتخب، نقش قاضی خصوصی را ایفا می‌کند. میانجی‌گری نیز با هدف ایجاد تفاهم و مصالحه بین طرفین، به‌ویژه در پرونده‌های تجاری، کاربرد دارد. این روش‌ها زمان‌بر نیستند، هزینه کمتری دارند و معمولاً بدون تشکیل پرونده قضایی قابل اجرا هستند. اگر دو طرف آمادگی مذاکره و توافق داشته باشند، داوری یا میانجی‌گری می‌تواند بهترین راه‌حل برای پایان دادن به اختلافات حمل و نقلی باشد.
همچنین بخوانید:
